Yoni - publiczne odsłonięcie rzeźby autorstwa Jerzego Dobrzańskiego w Gdańskim Garnizonie Kultury

Katarzyna Okońska

6 października 2017 r. o godz. 18:00 w Garnizonie Kultury w Gdańsku przy ul. Słowackiego 19 odbędzie się uroczyste publiczne odsłonięcie rzeźby YONI autorstwa Jerzego Dobrzańskiego. Tego samego dnia w galerii Sztuki Wyboru zaplanowany jest wernisaż wystawy zbiorowej zatytułowanej „DZIEWCZYNKI” oraz wykład dr Katarzyny Lewandowskiej pt. PHALLUS KAPUTT.

Podjęty w tych trzech punktach wydarzenia temat symbolicznie przełamuje dotychczasowe wyobrażenia na temat miejsca jakim jest garnizon. Zarówno forma rzeźby, tematyka wystawy i wykładu są spójnym komentarzem do przemiany jaka zaszła na terenach dawnych koszar wojskowych. Ta niezwykła transformacja miejsca, którą mieszkańcy Gdańska z zaciekawieniem obserwują w ostatnich latach intryguje i skłania do głębszych refleksji. Bardzo ważnym kryterium dla rozstrzygnięcia konkursu na formę rzeźby było znalezienie symbolicznego remedium, które wprowadzi równoważący żeński pierwiastek bilansując w ten sposób unoszącą się w powietrzu męską aurę. Garnizon z niedostępnego wojskowego terenu zmienił się w przestrzeń otwartą na sztukę i przyjazną dla wszystkich, przy jednoczesnym zachowaniu i udanej rewitalizacji zabytkowych zabudowań militarnych z końca XIX w.

Decyzją konkursowego jury jest realizacja projektu Jerzego Dobrzańskiego pt. YONI.

Biogram artysty: Jerzy Dobrzański (ur. w Rzeszowie) rzeźbiarz, projektant, stypendysta Fundacji Kościuszkowskiej - stypendium w Pratt Institute w Nowym Jorku w 2012 roku. Stypendysta Ministra Kultury w 2017 r. Adiunkt na Akademii Sztuki w Szczecinie na Wydziale Malarstwa i Nowych Mediów. Głównie autor rzeźb i obiektów w przestrzeni publicznej, która jest dla niego naturalnym polem ekspresji i ekspozycji artystycznej. Pasjonat minimalizmu amerykańskiego lat 60 oraz rosyjskiego konstruktywizmu . Własną metodologię projektową konstruuje w oparciu o pojęcie modułu i szeroko pojętej modularności jako manifestacji uniwersalnej zasady ekonomii w naturze.

**********

Wykład dr Katarzyny Lewandowskiej pt. PHALLUS KAPUTT/ Kiedy nasze wargi rozmawiają ze sobą.

Wagina w sztuce feministycznej

Wagina odstrasza duchy, Szatana, morskiego boga, który w furii burzy ocen. Wagina jest gniewna, to wilgotna otchłań, przed którą uciekają demony wszelkiej maści. Baubo pociesza zranioną przez męskich bogów Demeter. Obsceniczność i śmiech „Przemawiającej spomiędzy nóg” pozwalają przetrwać Matce Ziemi a tym samym ludziom, których ratuje od śmierci głodowej. Wagina jest tożsama z kobietą, dlatego wciąż, szczególnie dzisiaj wywołuje nerwowe poruszenie. Od wieków władza - zawsze męska - pragnęła kontrolować społeczeństwo, wchodząc w jego najbardziej intymne sfery. Potrzeba dozoru jest niezwykle silna przez co bardzo szybko możemy stać się niewolicami/kami. Za wszelką cenę należy stawiać opór próbie podporządkowywania i zawłaszczania przez opresyjne mechanizmy naszych ciał.

Od lat siedemdziesiątych feministki walczą o autonomiczność i niezależność kobiet. Ciało stało się polem walki - powtarzając za Kate Millett czy Shulamith Firestone. W przestrzeni historyczno – artystycznej poprzez wprowadzenie osobistego w publiczne teoretyczki  i praktyczki podjęły krytyczny dyskurs z męskim postrzeganiem rzeczywistości bezwzględnie dyskredytującym kobiety. Były  (są?!) zawsze gorsze od mężczyzn ponieważ nie posiadają penisa. Zawsze głupsze, niewyedukowane, emocjonalne i histeryczne.

Wprowadzając waginę do sztuki artystki sprzeciwiły się fallologocentycznemu modelowi, jedynemu i obowiązującemu. Zaczęły tworzyć JEJ historię, odgrzebując niezwykłe biografie kobiece, przez wieki niewidoczne, zapomniane. Perspektywa feministyczna pozwoliła na postrzeganie kobiety jako takiej, a nie w opozycji do mężczyzny. Negatywnie stygmatyzowane charakterystyki żeńskie nabrały pozytywnego wymiaru. Waginalność pozwoliła na zwrot ku  afirmacji kobiecości.

To co stale wilgotne, tajemnicze, naturalnie wydzielające tajemnicze płyny. Często płaczące, i sikające. To co ma upławy i miesiączkę. Ta „femina, fex Satanae, rosa fetens, dulce venenum” (kobieta, męty szatana, śmierdzący olej różany, słodki jad) stały się głównym tematem sztuki tworzonej przez kobiety. Potężna broń, współczesna, indywidualna i zbiorowa Ana Suromai. WAGINATYZM!

Biogram: Dr Katarzyna Lewandowska (ASP w Gdańsku/ Gender Studies Instytut Filozofii UMK/), historyczka sztuki, feministka, kuratorka, działaczka na rzecz praw istot nieludzkich i wykluczonych. W badaniach skupia się na poszukiwaniu cielesności w sztuce współczesnej, wykorzystując dyskurs filozofii feministycznej. Zainteresowana sztuką zaangażowaną i totalną, która wchodzi w krytyczny dyskurs z władzą – w szerokim tego słowa znaczeniu. Badaczka zajmuje się także motywami kobiecości w sztuce tybetańskiej. Autorka cyklu wystaw: FEMININE, ANARCHIA, MŁODE

*********

Wystawa towarzysząca: „DZIEWCZYNKI”

Kurator projektu: Magdalena Kalisz,

SZTUKA WYBORU Kurator artystyczny wystawy: Natalia Warwas-Błach

Artystki: Gosia Kalinowska, Agata Roguziak, Natalia Gozdowska, Natalia Warwas, Katarzyna Leszko, Aleksandra Jagła, Marta Grabicka, Katarzyna Dobrogowska, Matylda Zawadzka, Beata Konarska, Monika Konczakowska. 

„Sedno leży w tym, że wedle naszej wiedzy nie było naprawdę wielkich artystek, choć było wiele artystek interesujących i bardzo dobrych, których dorobek nie został dostatecznie zbadany i doceniony. Tak jak nie było niezależnie od naszych chęci, wspaniałych litewskich pianistów jazzowych czy tenisistów Eskimosów”  [Linda Nochlin, Dlaczego nie było wielkich artystek?]

 Temat wystawy pomyślany jest jako impuls do zastanowienia się nad sytuacją nieobecności kobiet w kanonie sztuki oraz wielu innych przestrzeniach życia społecznego. Nie bez powodu więc w wystawie towarzyszącej otwarciu rzeźby uczestniczą wyłącznie artystki. Znaczenie kobiecej twórczości i społecznego funkcjonowania w świecie sztuki nie jest jeszcze do końca oczyszczone z narzuconego męskiego piętna. Dlatego zastosowanie płci jako głównego klucza doboru uczestników wystawy było w tej sytuacji wręcz czymś oczywistym i ważnym. Udało się w ten sposób podkreślić znaczenie budowania kobiecej tradycji artystycznej, szczególnie w kontekście dawnych konwencji miejsca jakimi są koszary wojskowe.

Artystki zaproszone do udziału w wystawie korzystają z rozmaitych strategii, technik i motywów związanych z kobiecą codziennością czy zagadnieniem cielesności. Wybrane prace charakteryzuje wielość mediów. Zaproszone artystki korzystają z rozmaitych strategii, technik i motywów związanych z kobiecą codziennością czy zagadnieniem cielesności. Posługują się bardzo różnorodnym i oryginalnym językiem stanowiącym o ich niezależnej i świadomej kobiecej postawie.

**********

Historia Garnizonu:

Zachowane i odrestaurowane obiekty zabytkowe stanowią namacalne dowody stuletniej, tajemniczej historii terenu, na którym zlokalizowany jest Garnizon. Ten, zajmujący blisko 30 hektarów, teren w Gdańsku Wrzeszczu przez ponad wiek okalał mur skrywający obiekty i tajemnice wojskowe. Pod koniec XIX wieku rozpoczęto tu realizację pierwszych zabudowań koszarowych dla formacji 1 i 2 Pułku Huzarów Straży Przybocznej Cesarza Wilhelma II, zwanych też Czarnymi Huzarami. Kunszt dawnych architektów i budowniczych można podziwiać po dziś dzień w odrestaurowanych budynkach przy Alei Grunwaldzkiej i ul. Słowackiego. Powołanie Traktatem Wersalskim Wolnego Miasta Gdańska znacząco wpłynęło na losy tego terenu. Zdemobilizowany Wolny Gdańsk rozstał się w roku 1925 z wojskowymi, a miejsce barwnych huzarów w koszarach zajęły jednostki Schutzpolizei (Policji Ochrony) Wolnego Miasta Gdańska, która w zmiennych kolejach historii funkcjonowała tu do zakończenia II Wojny Światowej. Po 1945 teren został znacjonalizowany i przejęty przez Ludowe Wojsko Polskie stacjonujące w różnych formacjach przez ponad 50 lat. Pod koniec XX wieku podjęto decyzję o likwidacji jednostek wojskowych i garnizonu w Gdańsku Wrzeszczu oraz sprzedaży terenu. Tym samym obiekty goszczące niegdyś rodzinę cesarską, książąt, notabli i znaczące postaci Europy XX wieku przeszły do historii wojskowości i Miasta Gdańska. Nowym właścicielem terenu w 2005 r. została Grupa Inwestycyjna Hossa SA, która uznając historyczne i tradycyjne znaczenie przejętego obszaru przygotowała koncepcję zagospodarowania terenu dla nowej wielofunkcyjnej dzielnicy pod nazwą GARNIZON.

GARNIZON KULTURY

Od 2015 r. nowe centrum kulturalne Wrzeszcza rozwija się na terenie zabytkowego kompleksu dawnych koszar kawalerii przy ul. Słowackiego w Gdańsku. W jego skład wchodzi m.in. 7 budynków zabytkowych o łącznej powierzchni ponad 12500 m2 oraz zajmujący 2,5 ha park z zabytkowym starodrzewem. Projekt rewitalizacji przewiduje powstanie w obrębie Garnizonu Kultury przestrzeni miejskiej dla kultury, sztuki, rozrywki i rekreacji. 

6.10.2017r. Garnizon Kultury / Sztuka Wyboru, ul. Słowackiego 19, Gdańsk

/godz. 18:00 - uroczyste odsłoniecie rzezby YONI dr Jerzego Dobrzanskiego

/godz. 18:00 - otwarcie wystawy zbiorowej “DZIEWCZYNKI” // wystawa otwarta 7-11 pazdziernika

/godz. 18:30 - wykład dr Katarzyny Lewandowskiej PHALLUS KAPUTT

Organizator: Grupa Inwestycyjna Hossa SA **********